Budynek ratusza był i jest budowlą dwukondygnacyjną, podpiwniczoną. Ściany zewnętrzne ozdobione były pierwotnie ornamentem dużych rombów układanych z ciemnych zendrówek.
Pierwotnie, na kolskim rynku stał dwór królewski (prawdopodobnie drewniany lub drewniano-gliniany), który służył monarchom podczas ich bytności w Kole.
Król Aleksander Jagiellończyk, przywilejem z dnia 6 lutego 1502 roku darował miastu pusty plac na rynku celem pobudowania ratusza (wcześniejszego, drewnianego dworu więc już nie było). Ratusz kolski został wybudowany w I poł. XVI wieku w stylu gotyckim, na planie prostokąta o wymiarach 21,8 x 11 m.
Odsłonięta podczas remontu ściana ratusza z widocznym ornamentem.
W północno zachodnim narożniku powstała wieża o podstawie kwadratowej, która przechodziła wyżej w ośmiobok. Nie była podpiwniczona, a ozdobiona takim samym ornamentem jak budynek główny. Nie powstała w tym samym czasie, co budynek główny. W XVII w. zwieńczona była spiczastym dachem, pod którym biegł drewniany ganek. Niżej umieszczono więzienie miejskie. Na parterze ratusza były sklepy, a na piętrze pomieszczenie dla rady miejskiej i wójtowskiej. Budynek niejednokrotnie płonął. Podczas pożaru w roku 1775 ogień był tak silny, że stopił się dzwon zegarowy na wieży.
Kolski ratusz od frontu.
Prawdopodobnie po tym pożarze przystąpiono do restauracji budynku w stylu barokowym, zachowując jednak jego mury zewnętrzne. W 1789 r. prace budowlane były już zakończone. Barokowy wówczas ratusz posiadał przy trzech narożnikach potężne szkarpy, wzmacniające ściany budynku.
Niedługo potem, bo w latach 1835-1837, dokonano kolejnej przebudowy i rozbudowy ratusza, w wyniku której otrzymał on wystrój klasycystyczny. Budynek został pokryty tynkiem. Elewacje opasane zostały gzymsem. Okna dolnej kondygnacji otrzymały zamknięcie półkoliste, a górnej prostokątne. Zmieniono wówczas nieco układ pomieszczeń na piętrze. Zlikwidowano szkarpy narożne. Od zachodu dobudowano dwa skrzydła (obecnie odbudowane).
Od wschodu wzniesiono portyk zwieńczony trójkątnym szczytem, wsparty na czterech kolumnach. Pod portykiem na pierwszym piętrze umieszczono balkon. W ten sposób elewacja wschodnia stała się wejściową. Nadbudowano też o jedno piętro kwadratową podstawę wieży. W 1914 r. rozbudowano skrzydło północne w kierunku zachodnim, dodając parterowy budynek.
W dniu 25 maja 1987 r. zdarzyła się katastrofa budowlana. Zawaliła się wieża, niszcząc północną część budynku gotyckiego i część północno-zachodnią, XIX-wieczną. Pozostała część XIX-wieczna była na tyle uszkodzona, że ją rozebrano. Budynek ratusza odbudowano, nadając mu ponownie klasycystyczny wygląd.
Na uwagę zasługują piękne wnętrza ratusza.
Sala ślubów w kolskim ratuszu.
Sala sesyjna
Dużą atrakcją jest możliwość podziwiania panoramy miasta z ratuszowej wieży. Jest to możliwe w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, w okresie od maja do października. Przewodnikami są członkowie Stowarzyszenia Przyjaciół Miasta Koła nad Wartą.
Każdy odwiedzający ratusz otrzymuje m. in. pamiątkowy dyplom podpisany przez zarząd SPMK z upoważnienia pierwszego wójta - Henryka z Warty, który na mocy przywileju lokacyjnego z 1362 r. przeprowadził lokację miasta.
Podczas zwiedzania wieży ratuszowej warto zwrócić uwagę na zabytkowy dzwon zegarowy, wykonany w 1783 r., z inicjatywy ówczesnego burmistrza Jana Świderskiego.
Zabytkowy dzwon znajdujący się w ratuszowej wieży.
