Muzeum Technik Ceramicznych

Drukuj

Muzeum Technik Ceramicznych
ul. M. Kajki 44
62-600 Koło
tel. (0-63) 27 21 559
www: www.muzeum-kolo.pl
e-mail: muzeum@kolo.pl
Dyrektor: Tomasz Nuszkiewicz

HISTORIA

Koncepcja utworzenia placówki muzealnej w Kole powstała w okresie II Rzeczpospolitej. Jednym z inicjatorów był Czesław Freudenreich, który jako dziedzic fabryki założonej w 1842 r. stworzył okazały zbiór rodzinnej produkcji porcelany, półporcelany, fajansu i majoliki. Niepowetowaną stratą było rozproszenie kolekcji Czesława Freudenreicha w okresie okupacji w latach 1939-1945. Pozostała część „zaginęła” po 1945 r.

W 1946 r. Decyzją Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu powstało Muzeum Rejonowe w Kole z siedzibą w Kościelcu. Na stanowisko kierownika powołano Jana Szczepankiewicza, który miał dbać o zabezpieczenie zwożonych do placówki przedmiotów o wartości muzealnej. Niestety, już w 1947 r. władze centralne zdecydowały o likwidacji tego typu państwowych muzeów terenowych. Zebrane muzealia przekazano do Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu.

W 1974 r. pojawiła się koncepcja zorganizowania Muzeum Ceramiki. W zamyśle inicjatorów miało ono obejmować nie tylko wyroby ceramiczne, ale zamierzano w istniejących zabudowaniach fabrycznych wydzielić część z zachowanym zabytkowym piecem do wypału fajansu, aby stworzyć tam skansen produkcji wyrobów fajansowych. Planowano także zaadaptować na cele muzealne willę Czesława Freudenreicha. Nie udało się sfinalizować tego zamierzenia, ale na izbę pamiątek, a potem na muzeum przeznaczono XIX-wieczną kamienicę znajdującą się przy ulicy Michała Kajki 44.

Od 1 lipca 1975 r. placówka rozpoczęła działalność pod nazwą Muzeum w Kole. Zgodnie z zarządzeniem nr 45/75 wojewody konińskiego z dnia 1 sierpnia 1975 r. połączono istniejące muzea: w Koninie, Kole, Słupcy, Turku, Pyzdrach oraz w Głuchej Puszczy i zaczęły one funkcjonować jako Muzeum Okręgowe w Koninie i jego filie.

W wyniku dalszych przekształceń organizacyjnych, na mocy kolejnego rozporządzenia wojewody konińskiego, od dnia 1 stycznia 1979 r., Muzeum Technik Ceramicznych w Kole było oddziałem Muzeum Okręgowego w Koninie, a od 1984 r. placówki muzealne w Kole, Słupcy, Turku i Pyzdrach uzyskały status samodzielnych jednostek podlegających terytorialnym organom administracji państwowej. W 2004 r. kolska placówka została wpisana do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Gminę Miejską w Kole jako samorządowa instytucja kultury, której statut działalności zgodnie z przepisami został zatwierdzony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

ZBIORY

Główny trzon kolskiego zbioru stanowi ceramika. W przeważającej części są to obiekty pochodzące z kolskiej Fabryki Fajansu, a ich uzupełnieniem są wyroby z innych wytwórni polskich i europejskich. Najcenniejsza jest ceramika, która powstała w pierwszych latach funkcjonowania fabryki w Kole (1843-1880), kiedy fabrykę prowadził jej założyciel Józef Freudenreich. Najtrudniej było pozyskać z prywatnych zbiorów właśnie te najstarsze muzealia, dlatego dla kolskiej placówki stały się bezcenne. Bogaty jest zespół wyrobów fajansowych i majolikowych produkowanych przez Augusta, a następnie Czesława Freudenreicha. Charakteryzuje się różnorodnością formy i bogatymi technikami zdobniczymi stosowanymi na wyrobach.

W kolekcji ważne miejsce zajmuje ceramika z okresu II wojny światowej, mimo, że produkcja w tym czasie była znacznie ograniczona, a uproszczone w formie naczynia fajansowe kierowane były tylko na lokalny rynek. Pozostała część kolekcji to obiekty przedstawiające produkcję od roku 1947. Szczególne miejsce zajmują tu prace Heleny Majewskiej, charakteryzujące się pięknem rękodzieła i nieszablonowym stylem. Na uwagę zasługują także wyroby projektowane przez Marię Zawielak-Hadaczek, które cechuje nie tylko atrakcyjne zdobnictwo, ale również oryginalność formy.

Dawne wzory zachowanej ceramiki kolskiej stają się unikatem na rynku artystycznym, dlatego przez muzealników jak i prywatnych kolekcjonerów traktowane są z dużym sentymentem. Przydatna staje się zatem wiedza o wzornictwie, formach i sygnaturach kolskich fajansów, wiedza, którą już dysponuje kolska placówka muzealna, a którą zamierza poszerzać i propagować. Jedną z form tej działalności będzie przekazywanie informacji na temat posiadanych eksponatów, ich cech i sygnatur, co może skłaniać do przeprowadzenia kwerend w prywatnych zbiorach. Na pewno znajdują się w nich cenne zabytki związane z historią Fabryki Fajansu w Kole lub inne „regionalia”, które mogłyby w przyszłości uzupełnić kolekcje muzealne.

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ

Lekcje muzealne. Kolska placówka muzealna rozszerza prace nad obszarem działalności dotyczącym edukacji. Dla szkoły muzeum z pewnością może być alternatywnym partnerem wyposażonym w doskonałe pomoce naukowe i kadrę składającą się ze specjalistów na co dzień obcujących z pięknem. Oferta w postaci lekcji muzealnych cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Priorytetem staje się zatem stała współpraca z nauczycielami, którzy znając preferencje uczniów pomogą dostosować tematykę zajęć i sposób ich realizacji do obowiązującego programu, potrzeb i poziomu grupy wiekowej.

W wyniku takiej współpracy w roku 2004 rozpoczęła się realizacja projektu edukacyjnego „Dziedzictwo i tradycje kulturowe w regionie” dla klas I-III szkoły podstawowej. Jest to cykl lekcji z wykorzystaniem muzealiów, pokazów multimedialnych i materiałów dostępnych w placówce obejmujący trzy tematy. W pierwszej klasie uczniowie mieli możliwość zapoznania się z ideą muzeum, pojęciami i wyrażeniami, które wiążą się z obiektami muzealnymi, ekspozycją, zawodami uprawianymi w muzealnictwie itp. W trakcie zajęć mogli układać ze specjalnie przygotowanych „rozsypanek słownych” zdania, rozwiązywać krzyżówki i zagadki ściśle wiążące się z podjętym tematem.

W drugiej klasie tytułem wiodącym była historia Fabryki Fajansu Freudenreichów i kolskie wyroby oraz techniki zdobnicze stosowane na ceramice szlachetnej. Tutaj uczniowie mogli spróbować własnych sił i malować ręcznie specjalnie do tej lekcji przygotowane surowe wyroby biskwitowe.

Kolejny etap projektu realizowany na poziomie klasy trzeciej planowany na rok szkolny 2006-2007 dotyczyć będzie zabytków miasta Koła. Uczniowie pracując zespołowo przygotują w szkole karty do albumu pt. „Najciekawsze zabytki Miasta Koła”, który zostanie złożony w czasie trwania lekcji w muzeum. Podczas pokazu multimedialnego prezentującego zabytki miasta Koła zainicjowana zostanie tematyczna dyskusja, która uzupełni wiadomości. Ostatni etap stanowić będzie piesza wycieczka do najciekawszych zabytków architektury znajdujących się w obrębie kolskiej starówki.

To pierwszy, eksperymentalny projekt, który może zostać wykorzystany przez inne placówki oświatowe. Stanowi pozaszkolną formę nauczania, mającą na celu rozbudzenie zainteresowania dzieci i młodzieży historią regionu. Ma również kreować wizerunek instytucji i likwidować bariery mentalne zamykające w sztywnych ramach myślenie o funkcjach i możliwościach muzeów.

Tematy lekcji muzealnych

„Czy muzeum to miejsce, gdzie trzeba zachowywać się cicho i poważnie?”
„Tradycje kolskiego fajansu”
„Style architektoniczne na przykładzie zabytków ziemi kolskiej”
„Lokacje miast w średniowieczu na przykładzie Koła”
„Historia i zabytki kolskiego klasztoru OO Bernardynów”
"Jak to z Kołem było"
"Wyzwolenie miasta Koła"
"Karol Wojtyła - droga do kapłaństwa"
"Powstanie Wielkopolskie"

Warsztaty zdobienia ceramiki

Naczynia ceramiczne towarzyszą człowiekowi niemal od początku jego istnienia. Elastyczność gliny i jej poddawanie się wyobraźni twórcy spowodowały, że zawsze podziwiamy piękno wyrobów ceramicznych zmieniających się na przestrzeni wieków. W tworzeniu ceramiki nie ma ograniczeń dla eksperymentu, co wpływa pozytywnie na kształtowanie indywidualnych metod i wypracowania autorskich pomysłów. Daje to również satysfakcję podziwiania własnego dzieła w całym procesie jego powstawania.

Jednym z etapów w tym procesie jest zdobienie ceramiki. Znanych jest wiele technik dekoracyjnych, a wśród nich malowanie ręczne stosowane w większości wytwórni produkujących ceramikę. Do tych wytwórni zalicza się Fabryka w Kole, która od początku swego istnienia tj. od roku 1842 zatrudniała w dziale malarni pracowników zajmujących się ręcznym zdobieniem fajansowych wyrobów.

Muzeum Technik Ceramicznych w Kole kultywuje tradycje kolskiego fajansu, nie tylko poprzez gromadzenie „freudenreichowskiej ceramiki” i wystawianie jej w salach ekspozycyjnych, ale także poprzez organizowanie imprez, na których stwarza się możliwość bezpośredniego kontaktu z wyrobem.

20 czerwca 2006 roku przed gmachem muzeum odbyły się II warsztaty zdobienia ceramiki. Fabryka Fajansu w Kole po raz kolejny, nieodpłatnie – za co organizatorzy są bardzo wdzięczni – dostarczyła niezbędnego materiału w postaci surowych wyrobów biskwitowych. Do uczestnictwa w warsztatach zaproszono uczniów szkół podstawowych, gimnazjów oraz dzieci sześcioletnie z miejskich przedszkoli. Impreza miała charakter otwarty i mógł w niej wziąć udział każdy, kto wyraził chęć przeniesienia swoich pomysłów plastycznych na wyroby fajansowe. Wykorzystali tę możliwość rodzice, opiekunowie i nauczyciele, którzy dziękując za miłe spędzenie czasu w imieniu swoim i młodych artystów wyrazili życzenie wzięcia udziału w kolejnych spotkaniach. Każdy uczestnik II warsztatów zdobienia ceramiki organizowanych przez Muzeum Technik Ceramicznych w Kole otrzymał pamiątkowy dyplom.

Kółko muzealne przy Muzeum Technik Ceramicznych

Praca z zabytkami i obcowanie z nimi buduje emocjonalny stosunek do zachowanych świadectw działalności przodków, uczy umiejętności dostrzegania ważnych szczegółów, a co za tym idzie pozwala na kompleksową analizę materiału historycznego, a także kształtuje poczucie estetyki i wrażliwość. Takie idee propagują kolscy muzealnicy, dlatego w roku szkolnym 2005/2006 zainicjowali powstanie Kółka Muzealnego. Uczniowie miejskich szkół, którzy wyrazili chęć uczestnictwa w zajęciach pozyskiwali tu wiedzę z zakresu historii oraz z zakresu podstawowej działalności muzeów polegającej m.in. na gromadzeniu, przechowywaniu i dokumentowaniu zabytków, organizowaniu wystaw oraz przewodnictwie.

Można powiedzieć, że pierwszy, eksperymentalny rok funkcjonowania Kółka Muzealnego prowadzonego przez kustosza muzeum Bożenę Gronert-Ubych zakończył się sukcesem. Każdy następny rok będzie dawał możliwość usprawniania i podnoszenia atrakcyjności spotkań, aby stały się one dla młodzieży ciekawym sposobem na spędzanie wolnego czasu.

Turnieje i konkursy

W celu propagowania wiedzy z zakresu edukacji regionalnej – nauki, która konsoliduje społeczność, wychowuje młodzież w duchu narodowo-patriotycznym, rozbudza tożsamość regionalną i świadomość historyczno-kulturową Muzeum Technik Ceramicznych organizuje konkursy i turnieje wiedzy o mieście Kole i powiecie kolskim. Propozycja ta skierowana została do uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Zamiarem organizatorów jest rozwijanie zainteresowań młodzieży własnym miejscem zamieszkania oraz rozbudzanie ciekawości w zakresie tradycji i kultury lokalnej społeczności.

Działalność wydawnicza i promocyjna

Muzeum wspólnie z Powiatową i Miejską Biblioteką Publiczną, Miejskim Domem Kultury w Kole oraz Stowarzyszeniem Przyjaciół Miasta Koła n. Wartą było współwydawcą czasopisma regionalnego: "Rocznik Kolski", Nr 3.

Wydano "Katalog zbiorów Muzeum Technik Ceramicznych w Kole". W wydawnictwie zamieszczono muzealia ze wszystkich działów muzeum. Autorami poszczególnych rozdziałów są pracownicy muzeum: Pan Bartłomiej Grzanka i Pan Dariusz Konieczny. Zdjęcia wykonał Pan Ryszard Lenartowicz. Publikację wydano w 500 egzemplarzach w twardej oprawie z kolorowymi fotografiami.

Funkcjonuje internetowe muzeum, gdzie użytkownicy internetu nie odchodząc od ekranu monitora mogą podziwiać wybrane eksponaty będące w zbiorach muzeum.

Muzeum Technik Ceramicznych w Kole czynne jest dla zwiedzających:
poniedziałek-piątek: od 8.00 do 17.00
sobota: od 10.00 do 16.00

Ceny biletów wstępu: