W moim rodzinnym albumie zachowało się stare zdjęcie z czerwca 1959 roku, przedstawiające moją śp. mamę Walentynę z prosiakiem, którego nazwaliśmy Doluś, z towarzyszącym im kundelkiem Misiem. Fotografia została wykonana na posesji przy dawnym placu Bohaterów Stalingradu 9 (obecnie Nowy Rynek). W tle widać zabudowę hali produkcyjnej przy ul. Żelaznej, należącej do nieistniejącego już obiektu ZREMB.
W latach 50. i 60. niemal każda rodzina z wyspowej części Koła hodowała jakieś zwierzęta na własne potrzeby. Dużym udogodnieniem była istniejąca w sąsiedztwie rzeźnia na końcu ul. Asnyka, co sprawiało, że do ubojni nie było daleko. Na jej miejscu w latach 90. XX wieku wybudowano bloki mieszkalne.
Usługi rzeźnicze świadczył również za pewną opłatą także Michał Grzelak z ul. Wodnej 1. Wraz z Marią Wykpisz prowadzili w wynajętej części domu od pani Marciniak, gdzie wspólnie zamieszkiwali, przy ul. Wodnej wędzarnię. W tym samym miejscu handlowali również warzywami, które pochodziły z sąsiedniego ogrodu, który został wynajęty od pani Rutkowskiej. W latach 50. obecna ul. Wodna nosiła nazwę ul. Buźniczej.
Wracając do hodowli prosiaków na Kolskiej Starówce – przy ul. Zawiszy 4 zwierzęta te hodował pan Olszewski, a przy ul. Orzeszkowej – pan Ogonowski. Michał Grzelak miał opinię doskonałego wędzarza. W okresie Świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku ustawiały się do niego długie kolejki mieszkańców Koła, a nawet osoby spoza miasta, które dostarczały swoje wyroby do uwędzenia.
Nas, dzieciaków, czasem poczęstował kawałkiem wędliny w zamian za drobną przysługę – smakowała nam wtedy wyśmienicie. Pamiętam, jak podczas świąt zajadaliśmy się wspaniałymi wyrobami naszych rodziców. Tych smaków i chwil się nie zapomina.
Wielka frajdą dla nas, małolatów, prawie 70 lat temu były niespodziewane ucieczki któregoś z bohaterów od swojego właściciela. Ganialiśmy wraz z nim uciekiniera, bardzo przejęci tym zdarzeniem, po okolicznych ulicach dzisiejszego Nowego Rynku. Prawdą jest, że świniak prowadzony do ubojni odczuwał zbliżający się koniec, stawiał wtedy opór w jego prowadzeniu do ubojni. I to zazwyczaj było powodem zerwania się jego z powroza i udanych ucieczek. Pamiętam z opowieści znajomego mi mieszkańca Nowego Rynku o fakcie ucieczki z chlewika na świeże powietrze na Starówce jej lokatorki wraz z prosiakami, gdy ten raczył się herbatą w barze przy ul. Wschodniej.
Wyłapanie prosiaków i ich matki było nie lada wyzwaniem, ponieważ zwierzę zaatakowało każdego w ich obronie. Ach, co to były za wspaniałe czasy – pełne lokalnych przygód i niespodzianek! O telewizji i komputerach nie mieliśmy wtedy zielonego pojęcia. Gdy ktokolwiek pojawił się na ulicy z tranzystorowym radyjkiem, podglądaliśmy, gdzie jego właściciel schowany ma przewód elektryczny.
PS. Dziękuję panu Sylweriuszowi Łukomskiemu z Kolskiej Starówki za pomoc w realizacji tego felietonu.
Zdjęcie z archiwum domowego – czerwiec 1959 roku.
Tekst: Ryszard Borysiewicz
