Ile wiemy o Czesławie Freudenreichu? Niedawno w Kole obchodzona była 74. rocznica wybuchu wojny, delegacje oddały cześć ofiarom składając wiązanki kwiatów i paląc znicze pod tablicami pamięci i na lokalnych nekropoliach. W przyszłym roku, na okoliczność 75. rocznicy, wiele w Kole będzie się działo. Informowaliśmy już czytelników o trwających pracach nad spektaklem pt. „Warthbrücken” z udziałem mieszkańców, opartym na motywach książki Dariusza Matysiaka. Przedstawienie dedykowane jest pamięci wszystkich mieszkańców Koła, którzy zginęli podczas II wojny światowej, w szczególności Czesława Konrada Freudenreicha, ostatniego przedwojennego właściciela Fabryki Fajansu i Majoliki w Kole. Warto przypomnieć sobie jego zasługi dla Koła, gdyż zapisał się na kartach historii jako ten, który wiernie służył miastu i jego społeczności.
- Jesteśmy winni naszym poprzednikom jeśli nie hołd, to chociaż przypomnienie tamtych wydarzeń – wyjaśniał Dariusz Matysiak, autor scenariusza do spektaklu.
- Pomysł wystawienia przedstawienia teatralnego narodził się w trakcie pisania kolejnej książki, której bohaterami będą młodzi ludzie, uwikłani w „wielką historię”. Czy można wyobrazić sobie coś piękniejszego niż pierwsza miłość? A coś bardziej przejmującego niż rozstanie, po którym nie będzie powitania? Nasi dziadkowie znaleźli się w takiej sytuacji kilkadziesiąt lat temu, gdy do bram prowincjonalnego miasta zapukała wojna. Ostatnie pokolenia niemal nic nie wiedzą o tym, jak dramatyczna była to chwila i przed jakimi wyborami stawiała naszych poprzedników. Oni też byli młodzi, zakochani, pełni planów na przyszłość. W jednej chwili, po usłyszeniu w radiu komunikatu: „...a więc wojna! Z dniem dzisiejszym wszelkie sprawy i zagadnienia schodzą na plan dalszy!” wszystko runęło – kontynuował twórca. Wiemy już, że akcja sztuki osadzona zostanie w okresie od wiosny 1939 r. do grudnia 1941 r. W spektaklu będą odniesienia do wejścia wojsk niemieckich do Koła, bombardowania dworca, prześladowania ludności, eksterminacji społeczności żydowskiej miasta. Termin castingu do ról w spektaklu został ustalony na 5 października br. (godzina 10:00 w Miejskim Domu Kultury w Kole), warto więc już w tej chwili przybliżyć niezwykłą osobę Czesława Freudenreicha, którego biogram w 1984 r. opracowali Mieczysław Starzyński i Józef Stanisław Mujta, a któremu – co warto podkreślić - sztuka jest dedykowana.
Czesław Freudenreich urodził się 1873 r. w Kole z ojca Augusta i matki Emilii z Szafrańskich. Pobierał nauki w Kaliszu, studiował w Warszawie. Odbył praktykę w fabryce w Zgierzu. Powrócił do Koła w 1890 r. na stałe, by pracować u ojca. W 1905 r. poślubił Lucynę Rokossowską. Od 1926 r. stał się właścicielem fabryki w Kole, była to najstarsza z istniejących wówczas w Polsce fabryk fajansu i majoliki. Był człowiekiem pracowitym, energicznym, budzącym zaufanie, cieszył się szacunkiem wśród robotników, choć wymagał punktualności i solidnej pracy. Z chwilą przejęcia manufaktury na własność starał się rozwinąć produkcję poprzez wprowadzanie nowych asortymentów, wzorów, dekoracji. W latach 30-tych kolski fajans sprzedawany był „od ręki”, zdobył rynek krajowy i zagraniczne. Cieszył się dużą popularnością i odznaczał wysoką jakością. Fabryka uzyskiwała nagrody i wyróżnienia na wystawach. Czesław Freudenreich bardzo wcześnie włączył się w nurt życia kulturalno-społecznego miasta. Został prezesem Towarzystwa Muzyczno-Dramatycznego „Lutnia”, które w okresie niewoli pełniło rolę kulturotwórczą oraz budziło polską świadomość narodową. Wtedy też ujawnił swój talent reżyserski i aktorski. Prowadził działalność dobroczynną, fundował stypendia dla niezamożnej młodzieży. Patronował powstałej w 1906 r. Kolskiej Macierzy Szkolnej. Działał w kolskim Towarzystwie Wspomagania Ubogich oraz Towarzystwie Wzajemnego Kredytu. Posiadał wielorakie zainteresowania. Szanował kulturę polską. Kiedy w 1918 r. doszło do przejęcia władzy z rąk niemieckich, stanął na czele Wydziału Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej Powiatu Kolskiego. Należał do bardzo aktywnych radnych miejskich. Miał zasługi na rzecz miejscowej straży ogniowej. W 1937 r. został wiceprezesem Oddziału Miejskiego Obozu Zjednoczenia Narodowego w Kraju. W okresie narastającego kryzysu w stosunkach polsko-niemieckich w 1939 r. włączył się w nurt propagandy antyhitlerowskiej. Pod koniec sierpnia tego roku z balkonu kolskiego ratusza wygłosił płomienne przemówienie nacechowane miłością i nawoływaniem do obrony Ojczyzny przed nadciągającym niebezpieczeństwem. Po wybuchu II wojny zamknięto fabrykę. Sztab Wermachtu zajął willę Freudenreichów. Ze względu na działalność Czesława, osadzono go wraz z córką Krystyną w konińskim więzieniu. Po przesłuchaniach, zostali rozstrzelani 10 listopada 1939 r. w przeddzień święta narodowego II Rzeczypospolitej, w którym to dniu tylekroć przemawiał do rodaków. W swoim pamiętniku 1 września zapisał przesłanie, by zawsze w imię Ojczyzny żyć i pracować na jej pożytek.
Może tych kilka informacji zachęci kogoś do przeczytania całego, bogatego biogramu Czesława Freudenreicha, którego nie sposób przybliżyć w jednym artykule. Wzruszające są wspomnienia córek, ukazujące jeszcze inne oblicze tego wielkiego człowieka (zawarte w oprac. M. Starzyńskiego i J. Mujty). Warto znać historię przodków, z których powinniśmy być dumni i czerpać przykład, by ich nazwiska nie kojarzyły się nam wyłącznie z nazwami kolskich ulic.
Zdjęcia Czesława Konrada Freudenreicha udostępniło Muzeum Technik Ceramicznych w Kole
